FIRÇA İLE VEYA SEÇİCİ KAPLAMA: Fırça ile kaplama tankta kaplamaya müsait olmayan geniş cisimlerin veya bir bunların kısmının kaplanmasında uygulanır. Kaplama bu işe uygun bir yerde yapılabilir. Fırça ile kaplamada elektrolit pasta veya ağdalı sıvı formundadır (kalınlaştırılmış elektrolit) ve özel katot fırçası ya da süngeri ile ile sürülerek bir doğru akım kaynağından elektrik verilir. Kaplanan malzeme katot gibi, fırçanın içindeki metal levha ise anot gibi davranır. Malzemenin fırçalanması ve kaplanması eşzamanlı olarak yapılır. Göreceli olarak küçük alanları ince bir tabaka ile kaplamak için uygundur. Bununla birlikte geçmişte fırçaya sürtünerek döndürülebilen el aletleri vb. onarımında kalın metal katmanları kaplamak için kullanılmıştır.
SPREY KAPLAMA: Daha önce bahsettiğimiz (Jet Kaplama) ve özel kaplama sorunlarını halletmek için kullanılan bir yöntemdir. Yeni bir yöntem değildir, 1960’ ların başlarından itibaren kullanılmaya başlanmıştır. Korumalı katot üzerindeki belli bir bölgeye çok ince bir tabaka halinde elektrolit püskürtülür. Spreyin memesi anot, kaplanan malzeme katottur. Bu yöntemle küçük bir bölgeye göreceli olarak kalın bir kaplama hassas bir şekil verilerek yapılabilir. Yarıiletken kaplamacılığında kullanılan bir tekniktir.
DALDIRMA KAPLAMA: Elektrik potansiyel serileri bölümünde bu yöntemden sözedilmişti. Elektrik potansiyel tablosundaki bir metal kendinden aşağıdaki bir metalle yer değiştirebilir. Altın suyuna batırma, renklendirme ve kalaylamada sık kullanılan bir yöntemdir.
ELEKTRİKSİZ KAPLAMA: Bu kaplama yöntemi aynaların arkasını gümüşle sırlama işleminin aynısıdır. Gümüşle sırlamada olduğu gibi metal tabakası kaplama kabının ya da tankın içyüzünde değil sadece kaplanacak yüzeyde oluşur ve kaplanacak cisme ön işlem uygulandığı için katalizör gibi davranır. Bu nedenle sadece kaplanması istenen cismin yüzeyi kaplanır. 24
Elektriksiz nikel kaplama bu işlem için verilebilecek iyi bir örnektir. Tampon çözeltisinde bulunan hipofosfit iyonları nikel çözeltisini indirger.
ANODİZASYON: Bu anodik bir işlemdir (işlem anotta gerçekleşir) ve esasen aluminyumu magnezyum gibi metallere karşı korumak ve dekoratif aluminyum elde etmek için kullanılır.
ELEKTRİKLİ PARLATMA: Bir başka anodik işlemdir ve çok parlak metaller elde etmek için kullanılır.
ELEKTROFORETİK KAPLAMA: Eskiden beri yapılmakta olan önemli bir kaplama işlemidir. Elektriği iletmeyen malzemelerin veya kısımların özel bir kaplama çözeltisinden elektrik akımı geçirmek suretiyle kaplanması işlemidir. Uniform şekilde boya kaplamada kullanılması yeni gelişmekte olan kullanım alanlarına tipik bir örnektir.
VAKUMLU KAPLAMA: Bu işlemde elektroliz yeralmadığı için aslında bu isimlendirme yanlış kullanılmaktadır. Metali yüksek vakumda buharlaştırarak vakum haznesinin içindeki askıda asılı olan malzemeye kaplanması işlemidir. Pahalı olmayan bir metal sonlandırma işlemi haline gelmiştir, daha sonra anlatılacaktır.
BUHARLA KAPLAMA: Vakumlu kaplamaya çok benzer. Buhar veya gaz formunda bulunan metal (element veya bileşik şeklinde olabilir) ısıtma veya katalizör etkisi ile kaplanmak istenen cisimlere kaplanır.
DARBEYE KARŞI KAPLAMA: İlginç bir kaplama tekniğidir. El aletlerinin çinko ile kaplanmasında kullanılır. Çinko tozu ve katalizör ile hazırlanmış çözeltide çekiç başlarının kaplanması işi güzel bir örnektir. Çinko parçacıkları dolapta veya varilde karıştırılan çelik malzemenin yüzeyine kaplanır. Bu yöntem 15 yıl kadar olmakla birlikte kısıtlı bir alanda kullanılmaktadır.
KOMPOZİT KAPLAMA: Aluminyum oksit veya elmas tozu gibi iletken olmayan maddelerin nikel gibi metaller üzerine kaplanmasında kullanılır. Aşınmaya dayanıklı, sert malzeme elde etmek amacıyla uygulanır. Yeni bir teknik olmamasına karşın yeni yeni önem kazanmaktadır.
ELEKTRİKLİ ŞEKİL VERME: Malzemenin tümüne veya bir kısmına kaplama işlemi ile şekil verilmesi amacıyla uygulanır. Gelecekte geniş bir uygulama alanı bulması muhtemeldir. 17. derste bu konu daha detaylı işlenecektir.
JEL KAPLAMA: Akışkan çözelti yerine jelin içerisinde kaplama işlemi gerçekleşir.Dolap kaplamada zaman zaman kullanılır.
AKMALI KAPLAMA: Eski bir prensibe bağlı olarak yapılan yeni bir kaplama tekniğidir. Elektrik kaynağına bağlı olmasa da bazı noktarın kaplanmasını sağlar.
Elektrometal Kaplamanın Temel Prensipleri, Bölüm 2 Sayfa 46
Burada verilen bütün kaplama teknikleri hızla gelişmekte olan birer Yüzey İşlem alanıdır. Bu kitaplarla bu kaplamalar hakkında yeterli önbilgiye sahip olacaksınız.
KAPLAMACILIKTA UYGULANAN İŞLEMLER
Genellikle bütün kaplama işleri aşağıdaki üç adıma göre yapılır.
1. Kaplanacak malzemenin (işin) kaplamaya ön hazırlığı
2. Asıl kaplama işlemi
3. Yüzey işlem sonlandırma veya laklama
Bir kaplamacı olarak genelde kaplanacak malzemeyi kaplamadan önce işe harırlamanız gereklidir.
Kaplanacak malzeme pürüzlü, oksitlenmiş veya kirli olabilir. Yüzeydeki pürüzler cilalama ve parlatma işlemleriyle giderilmelidir. Oksitler ve çapaklar asit veya alkaliye daldırma ile giderilmeli, yağ alma ve/veya elektrikli temizleme işlemleriyle kirlilik temizlenmelidir. Bu işlemlerden biri veya birkaçı kaplamacılıkta bir numaralı adımı oluşturur. Bu hazırlama teknikleri 3 ve 4. derslerde tarif edilmiştir. Asıl kaplama işlemi (2 numaralı adım) 6, 7, 8, 9, 10 ve 11. Kaplamadan sonra malzeme genelde laklanır ya da renklendirilir veya bir başka yüzey işlem uygulandıktan laklanır. Sonlandırmada yapılan işlemler 12. derste anlatılmıştır. Böylece 2. dersi bitirmiş olduk. Eğer derslere ilgili ve dikkatli şekilde çalışırsanız teorik ve pratik olarak çok yararlı bilgiler edineceksiniz.
TAVSİYE OLARAK SON BİRKAÇ SÖZ
Dersler ilerledikçe farkına vardığınız gibi metal kaplamacılığında başarıya giden yol ayrıntılarda yatar. Eğer ayrıntıları ihmal ederseniz istediğiniz kaplamayı elde edemez ve kıymetli olan vaktinizi boşa harcamış olursunuz. Bu can alıcı noktayı iyice anlamanız gereklidir ki işinizde başarılı olabilmeniz için ayrıntılara özen göstermelisiniz. Kaplamada yapılan işlemler genellikle basittir, ince ayrıntılara dikkat etmek kazançlı kaplama ile pahalı kaplama arasındaki farkı belirler.
Bunu yapmanın yolu da iyi bir gözlemci olmaktan geçer. Gözünüzü her zaman açık tutmalı kaplamada ne olup bittiğini gözlemelisiniz. Eğer kaplanacak malzemeyi banyoya koyduktan sonra gereksiz şeylerle uğraşırsanız iyi bir gözlemci olamazsınız. İyi bir gözlemci olmak demek kaplama esnasında küçük detaylara ve farklılıklara dikkat etmek demektir.
Kaplama esnasında sadece yaptığınız işi düşünerek kaplamada meydana gelebilecek hataları ve dolayısıyla para ve işgücü kaybını önleyebileceğinizi asla unutmayın.
Elektrometal Kaplamanın Temel Prensipleri, Bölüm 2 Sayfa 47